Posts Tagged ‘ 3d printen ’

21 mei 2015

3D-printen interessante optie

Posted in: 3d printen | Reacties uitgeschakeld voor 3D-printen interessante optie

Het begon met een afdruklepel en al snel volgde het knarsbitje. Waar het eindigt, laat zich op dit moment nog moeilijk voorspellen, maar duidelijk is dat 3D-printen de tandheelkunde werkzame (en in het geval van de afdruklepel zelfs al marktklare) oplossingen biedt. Hogeschool Windesheim in Zwolle speelt een grote rol in het onderzoek naar de toepassingsmogelijkheden.

Het lectoraat kunststoftechnologie van Hogeschool Windesheim in Zwolle onderzoekt de mogelijkheden van 3D-printen en is daarbij onder andere zeer geïnteresseerd in de tandheelkunde. Die interesse is gewekt door een vraag van het tandtechnisch laboratorium Miedema uit Drachten, dat aangaf potentieel interesse te hebben in de techniek, bijvoorbeeld voor afdruklepels en knarsbitjes. Maar eerst wilde het weten of de techniek inderdaad zo interessant is als wordt geschat en wat de kosten zullen zijn. `Voor ons een mooi onderzoeksgebied; zegt onderzoeker Douk van Werven van Windesheim. `De tandheelkunde is bij uitstek een toepassingsgebied voor 3D-printen, omdat het een sector is die om producten vraagt die steeds weer patiënt-specifiek en dus uniek moeten zijn. 3D-printen biedt de zorgvuldigheid die hierbij van zulk groot belang is. Omdat de afdeling al eerder onderzoek had gedaan naar het 3D-printen van afdeklepels,

werd dit het vertrekpunt. Van Werven: ‘In eerste instantie werkten we hiervoor met FDM (Fused Deposition Modeling, red.), wat al op grote schaal toepasbaar is omdat het betaalbaar is. Maar DLP (Direct Light Processing, red.), wat gebaseerd is op fotopolymeer-hars, begint ook steeds betaalbaarder te worden en heeft voor de tandheelkunde de belangrijke eigenschappen dat het sneller is en een nauwkeuriger resultaat biedt. Bovendien laat het zich goed polijsten.

in principe marktklaar

De afdruklepel die op deze manier tot stand is gebracht, leidt tot een product dat heel erg vergelijkbaar is met wat de tandarts al gebruikt en dat bij de voortschrijdende techniek van 3D -printen snel kostentechnisch interessant zal worden. Bovendien is het resultaat nauwkeuriger dan de afdruklepels waarmee tandartsen nu werken, en is op basis van de software heel eenvoudig tot een gestandaardiseerd

handvatje te komen. Verder heeft het product minder nabewerking nodig, wat interessant is omdat dat bij de nu gebruikte afdruklepels vooral handwerk is. ‘Dat is het typische voordeel van digitaal werken, zegt Van Werven. ‘Het is een veel eenvoudiger proces dan iemand aan een werkbank zo’n ding te laten produceren: Hij vervolgt: ‘Het is echter nog niet te verwachten dat de tandarts op korte termijn een 3D-printer in zijn eigen praktijk zal hebben staan. Daarvoor is de apparatuur nog te duur. Maar het is wel denkbaar dat tandtechnische laboratoria erin investeren. Het is niet zo dat je simpelweg een 3D-printer neerzet en er dan mee aan de slag gaat, zoals de reclame wil doen geloven. Je moet je de techniek echt wel eigen maken.’ In principe ligt er voor de afdruklepel nu een marktklaar product, stelt Van Werven. <Het is technisch mogelijk, zegt hij. ‘De enige bottleneck is de software. Twee producenten, Dental Wings en 3Shape, zijn bezig met de ontwikkeling van software die specifiek voor dit product bedoeld is. Deze software hebben ze gepresenteerd op de Internationale Dental-Schau in Keulen`.

Gebruikmaken van scantechniek

Het komende half jaar wil het lectoraat kunst-stoftechnologie van Windesheim zich bezighouden met de ontwikkeling van 3D-geprinte knarsbitjes. ‘Het is het eerste hulpmiddel waarvan we verwachten dat het volledig tot stand kan komen op basis van een scan in de mond, vertelt Van Werven, ‘dus zonder eerst een gipsafdruk te hoeven maken. Je hebt dan direct een eindproduct. Op termijn zal dit ook met de afdruklepels mogelijk worden. Dit geeft meteen heel mooi de toekomstvisie weer die we hebben op tandheelkunde: een scan maken van de mond en op basis daarvan tot een product komen, waarin 3D-printen een grote rol zal spelen. Het voorbereiden van de klinische testen voor het printen van de knarsbitjes is in volle gang. Deze klinische test is nodig omdat dit een eindproduct is dat de patiënt iedere nacht tijdens het slapen in de mond heeft, waardoor er hogere eisen aan worden gesteld dan aan een afdruklepel.’

toekomstige ontwikkelingen

Van Werven verwacht niet dat dit het eindstation zal zijn. ‘Tanden en kiezen zijn complexe producten om met een 3D-printer te vervaardigen, zegt hij. ‘Toch ligt het met het voortschrijden van de techniek wel voor de hand dat ook dit mogelijk zal worden. Het zirkonium, dat nu vaak wordt gebruikt voor gebits-vervangende elementen, ondergaat in de productie bewerkingen waarmee we op dit moment met 3D-printen nog niet kunnen concurreren. We zitten nog vooral in het stadium van het nabootsen van producten, al worden we daarin wel steeds beter. Tandvlees voor een prothese met 3D-printen vervaardigen is bijvoorbeeld al wel mogelijk, maar we moeten realistisch blijven. De techniek moet zich echt nog verder ontwikkelen voordat we tanden en kiezen kunnen produceren. Het ligt meer voor de hand dat bijvoorbeeld gebitsbeschermers de eerstvolgende stap zullen zijn. Daar komt bij dat de tandtechnische praktijk nu nog heel erg gewend is aan handwerk voor de vervanging van gebitsvervangende elementen. De vakmensen die daar werken, moeten ook de tijd krijgen om te wennen aan de ontwikkeling van gedigitaliseerd werken en het produceren van op 3D-printtechniek gebaseerd producten. Het zijn op dit moment nog vooral de onderzoekers zelf die verder met de techniek van 3D-printen aan de slag gaan, zoals het lectoraat kunststoftechnologie van Windesheim. Het lectoraat heeft goede contacten in het tandtechnische bedrijfsleven, zodat het in staat is nieuwe toepassingen in opdracht te onderzoeken.

21 mei 2015

3D printen

Posted in: 3d printen | Reacties uitgeschakeld voor 3D printen

Met de groeiende bekendheid van 3d printen, zijn branches zeer benieuwd wat deze techniek voor hen kan betekenen. 3d printen is geschikt om nauwkeurige en complexe één-stuks producten te produceren, waarbij zo min mogelijk materiaal tijdens het proces verloren gaat. De tandtechniek is een branche waar veel nauwkeurige patiënt specifieke hulpmiddelen worden geproduceerd en daarmee bij uitstek een interessant toepassingsgebied voor deze techniek.

Douk van Werven, Research engineer bij het lectoraat kunststoftechnologie

Om deze nieuwe toepassingsmogelijkheden te onderzoeken, is daarom vanuit het lectoraat Kunststoftechnologie van het Windesheim Zwolle een onderzoek gestart. De vraag die hierbij centraal staat: Welke nieuwe mogelijkheden bied 3d printen voor de tandtechnische praktijk, waarbij het ook economisch een aantrekkelijk alternatief is?

Individuele afdruklepels

Tijdens dit onderzoek is onder andere geëxperimenteerd met het 3d printen van individuele afdruklepels. Deze zijn digitaal ontworpen en succesvol geproduceerd in de tandtechnische praktijk Miedema te Drachten. Hierbij is het materiaal ‘Tray’ van Nextdent gebruikt, wat goedgekeurd is voor deze toepassing. Voor het printen van de lepel is de techniek Direct Light Processing (DLP) gebruikt. Bij deze techniek wordt het product laag voor laag opgebouwd vanuit een vloeibare fotopolymerisatie hars. Deze techniek is zowel nauwkeurig als snel in vergelijking tot andere 3d print technieken.

Naast de technische haalbaarheid blijkt het printen van de lepels in de praktijk ook rendabel te zijn, zelfs wanneer de afschrijving van de printer en scanner worden ingecalculeerd. De kostenbesparing zit hem vooral in de loonkosten. Het printen van de lepel vereist ongeveer 10 minuten arbeid, in tegenstelling tot de 30 minuten die momenteel ongeveer worden besteed aan het maken van de lepels. Dit betekend een besparing van 66,7% op de loonkosten.

Eenvoudig printproces

Het printproces van de lepels is relatief eenvoudig. Door het digitaal ontworpen STL model op de juiste plaatsen van support (ondersteuning) te voorzien, kan deze worden geprint. De geprinte modellen moeten na het printen nog verder worden uitgehard, om het materiaal zijn uiteindelijke eigenschappen te geven. Eerst worden de producten gespoeld in alcohol, waarna deze 10 minuten in een licht-kast gaan. Wanneer de support-structuren zijn verwijdert, zijn de producten klaar voor gebruik.

Het proces van printen en nabewerking

Foto 1. printen;
foto 2. van platvorm verwijderen;
foto 3. spoelen;
foto 4. uitharden;
foto 5. support verwijderen.

Om de lepels te kunnen printen moeten deze digitaal ontworpen worden. De software hiervoor is nog volop in ontwikkeling, wat maar weer eens benadrukt hoe nieuw deze toepassing nog is. Momenteel zijn onder andere Dental Wings en 3Shape bezig met de ontwikkeling van software voor het ontwerpen van afdruklepels.

Opbeetplaten

Een andere toepassing die in het onderzoek is aan bod is gekomen, is de productie van opbeetplaten. Het is mogelijk deze digitaal te ontwerpen en vervolgens te printen. De klinische testen hiervoor zijn momenteel in volle gang. Deze worden in samenwerking met Nextdent bij tandtechnisch laboratorium Miedema uitgevoerd. Hierbij zal het ontwerp en de eigenschappen van het materiaal worden geëvalueerd. Het digitaal ontwerpen vervuld hierbij een cruciale rol. Daarom wordt in samenwerking met software fabrikant Dental Wings gewerkt aan het optimaliseren van het ontwerp voor 3d printen. De resultaten zijn positief, waardoor naar verwachting deze toepassing ook niet meer lang op zich zal laten wachten.

Goede perspectieven voor de toekomst

Het printen van bijvoorbeeld de af-druklepels is niet alleen mogelijk, maar kan dus al goedkoper zijn dan produceren op de traditionele manier. De loonkosten zullen naar verwachting stijgen en de kosten van de materialen en techniek zelf, verder dalen. Daarom bied investeren in deze techniek nu al goede perspectieven voor de toekomst.

Nieuwe mogelijkheden

Het digitaal ontwerpen bied ook nieuwe en interessante mogelijkheden. Wanneer het scannen in de mond snel, eenvoudig en betaalbaar kan worden gerealiseerd, zal voor veel toepassingen traditioneel afdrukken zelfs overbodig worden. Zo ver is het echter nog niet. Daarom is het interessant om te zien waar de connectie met de praktijk al wel ge-maakt kan worden.

Additieve manufacturing

Wat kunnen we dan in de toekomst verwachten van 3d printen in de tandtechniek en hoe realistisch is het om uiteindelijk volledige protheses te printen? Dat is een vraag waar veel (grote) partijen zich natuurlijk mee bezig houden. Ondenkbaar is dit zeker niet! Wanneer de techniek zich verder ontwikkeld, waardoor onder andere hogere materiaal eigenschappen worden gerealiseerd en het combineren van materialen met verschillende eigenschappen mogelijk wordt. En wanneer het digitaal ontwerpen net zo geoptimaliseerd is als het werken met fysieke modellen, ligt de overstap naar een digitale omgeving voor de hand. Voor de productie zal uiteindelijk 3d printen, of liever, ‘additieve manufacturing’ een zeer grote rol gaan spelen. Wel moet gezegd worden, dat de huidige staat der techniek hier nog niet toe in staat is. Door de snelheid waarmee de techniek zich ontwikkeld en de dalende prijs ervan, zijn de hoge verwachtingen mogelijk wel terecht. De toepassing en integratie in de praktijk zal naar verwachting echter zeer geleidelijk gaan.

Overstappen op 3d printen?

Logischerwijs ontstaat natuurlijk de vraag bij laboratorium houders, of het overstappen op 3d printen al interessant voor hen is. Door de dalende kosten van de techniek, wordt deze voor steeds meer laboratoria rendabel. Naar verwachting kunnen grote laboratoria met de huidige techniek al rendabel overstappen voor bijvoorbeeld het maken van hun afdruklepels. Een printer aanschaffen voor deze toepassing is echter nog zeer prijzig.

Door de ontwikkeling van een nieuwe printer voor het tandtechnische segment, zal hier verandering in gaan komen. Deze nieuwe printer zal de investering in deze nieuwe techniek drastisch verlagen, waardoor het al snel uit kan voor de laboratorium-houder. Hierdoor zullen meer laboratoria aan de slag kunnen met deze nieuwe technologie. De printer zal te gebruiken zijn voor het printen van individuele afdruklepels, waarna andere toepassingen zullen volgen. Deze printer wordt september 2015 verwacht. De ontwikkeling van deze printer en nieuwe toepassingsmogelijkheden zijn te vinden op levelbylevel.n1

Magazine voor Tandartsen en Tandtechnici, 2015 jaargang 23, 124